Een vrouwenrug met rimpels aan de zijkant

Wat is zona?

Zona, ook wel herpes zoster genoemd, is een reactivatie van het varicella-zostervirus, hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. ¹

Wat je zou moeten weten over zona

Wat veroorzaakt zona?

Zona wordt veroorzaakt door hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt, ook wel het varicella-zostervirus genoemd. Nadat een persoon waterpokken heeft gehad, blijft het virus in het lichaam aanwezig en wordt het inactief. Jaren later kan het virus opnieuw actief worden, wat zona veroorzaakt (ook bekend als herpes zoster of gordelroos).^1,2

Weet waar je mee te maken hebt. Weten wat de oorzaken, gedragingen en behandelingen van het virus zijn, kan je helpen gezond te blijven.

Meerdere factoren kunnen een rol spelen bij de reactivering van het virus. Naarmate iemand ouder wordt, wordt het immuunsysteem zwakker en is het minder goed in staat om een reactivatie van het virus te voorkomen. Daarom neemt het risico op zona toe met de leeftijd. Over het algemeen krijgen mensen maar één keer zona, hoewel het mogelijk is om meer dan eens zona te krijgen. Personen met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld als gevolg van kanker of een immunosuppressieve behandeling, lopen ook meer kans om zona te krijgen.^1,2,9

Hoe lang houdt de uitslag van zona aan?

Zona veroorzaakt meestal een pijnlijke huiduitslag die vaak blaasjes vormt en na 10 tot 15 dagen korstjes vertoont, die binnen 2 tot 4 weken verdwijnen. De uitslag verschijnt meestal aan één kant van het lichaam of gezicht. 48 tot 72 uur voordat de uitslag verschijnt, kunnen patiënten met zona pijn, jeuk, tintelingen of gevoelloosheid ervaren in het gebied waar de uitslag zich zal ontwikkelen.^3,4

Dit is een voorbeeld van het natuurlijke verloop van zona, wat kan variëren van de ene patiënt tot de andere.

Meest gestelde vragen

Wat is herpes zoster opthalmicus?

Herpes zoster opthalmicus is een zona-infectie die het oog en het ooggebied aantast. Symptomen zijn onder andere uitslag op het voorhoofd en een pijnlijke ontsteking van de oogweefsels. Dit kan soms leiden tot acute of chronische oogafwijkingen, waaronder gezichtsverlies.^5,11,12
Wat is het verband tussen waterpokken en zona?

Waterpokken is een zeer besmettelijke ziekte die een uitslag met blaasjes veroorzaakt over het hele lichaam, alsook jeuk en koorts. De meeste personen maken deze ziekte op kinderleeftijd door. Het waterpokkenvirus (varicella-zostervirus) kan later reactiveren en zona veroorzaken. Personen met zona kunnen pijn, jeuk, tintelingen en blaasjes krijgen, typisch op één zijde van het lichaam, die wekenlang kunnen aanhouden. ^4,10,11
Verhoogt stress mijn risico op zona?

Stress kan het risico op zona verhogen, maar leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van zona, aangezien de meeste gevallen van zona voorkomen bij volwassenen van 60 jaar en ouder.^1,3,6
Is zona besmettelijk?

Zona treedt op wanneer het virus dat zich al in jouw lichaam bevindt, reactiveert. Het kan dus niet van de ene persoon op de andere worden overgedragen. Maar omdat het virus dat waterpokken en zona veroorzaakt hetzelfde is, kan iemand die nog nooit waterpokken heeft gehad of niet beschermd is tegen waterpokken, waterpokken krijgen als hij of zij in direct contact komt met de blaasjes van iemand met zona.^1,6
Waarom loop ik meer risico op zona na mijn 60<sup>ste</sup>?

Het risico op zona neemt toe met de leeftijd. Dit komt doordat het immuunsysteem van nature verzwakt naarmate je ouder wordt, waardoor het normaal inactieve virus kan reactiveren, hoe gezond je je ook voelt. Iedereen die waterpokken heeft gehad, heeft het virus dat zona kan veroorzaken al in zijn of haar lichaam.^1,2,14

Sommige personen hebben waterpokken gehad zonder het te weten of weten niet meer of ze het hebben gehad. Deze personen kunnen het virus ook al in hun lichaam hebben. ^1,14

Oudere volwassenen lopen ook een verhoogd risico op complicaties zoals postherpetische neuralgie (PHN).^3,12
Waarom loop ik meer risico op zona als ik kanker heb (heb gehad)?

Kankerpatiënten hebben een verzwakt immuunsysteem, waardoor ze vatbaarder zijn voor zona. Behandelingen zoals chemotherapie en bestraling kunnen het immuunsysteem verder onderdrukken, wat het risico op een ernstigere vorm van zona verhoogt. Iedereen die waterpokken heeft gehad, draagt het virus in zich dat zona kan veroorzaken.^14,15
Loop ik nog steeds risico op zona als ik geen waterpokken heb gehad?

Als je nooit waterpokken hebt gehad, kun je geen zona krijgen, omdat het virus nog niet in je lichaam aanwezig is. Het is echter mogelijk dat je zonder het te weten aan het virus bent blootgesteld of dat je het je niet herinnert, waardoor je alsnog risico loopt om zona te krijgen.⁶ De meerderheid van de volwassen bevolking, namelijk 95%, is ooit geïnfecteerd geweest met het varicella-zostervirus, en tot 1 op de 3 personen ontwikkelt ooit zona in zijn of haar leven.¹³
Hoe kan ik zona behandelen?
Behandeling kan de ernst en de duur van de infectie verminderen en kan, afhankelijk van jouw symptomen, bestaan uit antivirale geneesmiddelen en/of pijnstilling. ^1-7

Als je denkt dat je zona hebt, neem dan zo snel mogelijk contact op met jouw arts. Hij of zij kan je de juiste geneesmiddelen voorschrijven om de ernst en duur van jouw symptomen te verminderen.

Algemeen advies voor het omgaan met symptomen:⁶

Houd de uitslag schoon en droog om het risico op infectie te verkleinen

Draag loszittende kleding

Gebruik een paar keer per dag een koud kompres
Hoe kan ik de jeuk van zona verlichten?

Zona kan gepaard gaan met intense jeuk. Om de jeuk te verminderen, kan je een verkoelende lotion of jeukverzachtende crème gebruiken. Daarnaast kan het aanbrengen van een koud kompres verlichting bieden.^3,4 Raadpleeg je arts voor advies over geschikte geneesmiddelen tegen jeuk.

Twee belangrijke factoren kunnen het risico op zona verhogen:

indien je 60 jaar of ouder bent, of
wanneer je een verzwakt immuunsysteem hebt door een onderliggende aandoening (immuundeficiëntie) of door immuunonderdrukkende medicatie

Hierdoor kan het natuurlijke vermogen van je lichaam om het virus te bestrijden sterk verminderd zijn, waardoor het virus kan reactiveren. ²

Download onze brochure over zona voor meer informatie

Download de patiëntenbrochure

Referenties : 1. Mayo Clinic. Shingles Symptoms and Causes, August 2022. Beschikbaar via: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/shingles/symptoms-causes/syc-20353054, Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 2. Bollaerts K, et al. Epidemiol Infect 2017;145:2666-2677. 3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), 2025. About Shingles (Herpes Zoster). Beschikbaar via: https://www.cdc.gov/shingles/about/index.html, Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 4. American Academy of Dermatology. Shingles: Tips for managing, April 2019. Beschikbaar via: https://www.aad.org/public/diseases/a-z/shingles-self-care, Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 5. Kedar S, et al. J Neuro-opthalmol 2019;39:220-231. 6. NHS, Shingles, November 2023. Beschikbaar via: https://www.nhs.uk/conditions/shingles/. Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 7. Healthline. Chickenpox Prevention: How to Avoid the Varicella-Zoster Virus, February 2019. Beschikbaar via: https://www.healthline.com/health/chicken-pox-prevention, Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 8. DH Green Book Ch 28a. Shingles, March 2024. Beschikbaar via: https://www.gov.uk/government/publications/shingles-herpes-zoster-the-green-book-chapter-28a Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 9. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), 2024. Shingles Facts and Stats. Beschikbaar via: https://www.cdc.gov/shingles/data-research/index.html, Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 10. Mayo Clinic. Chickenpox, April 2023. Beschikbaar via: https://www.mayoclinic.org/diseases-condilions/chickenpox/symptoms-causes/s yc-20351282, Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 11. AAFP. Evaluation and Management of Herpes Zoster Ophthalmicus, November 2002. Beschikbaar via: https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2002/1101/p1723.html, Laatst geraadpleegd in Maart 2025. 12. Herpes Zoster: Postherpetic Neuralgia and Other Complications; Drolet M, October 2017, Chapter 11 pages 119-140. 13. Hoge Gezondheidsraad (HGR): HGR Advies nr. 9684: Vacinatie tegen herpes zoster 14. Harpaz R, et al. MMWR Recomm Rep. 2008;57 (RR-5):1-30. 15. Habel LA, et al. The epidemiology of herpes zoster in patients with newly diagnosed cancer. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2013;22:82–9 0.